Het stansen is een bewerking die vooral in de metaalindustrie wordt gebruikt. Door gebruik te maken
van een stansmachine worden vormen uit een plaat gestanst. Hiervoor worden vooral dunne
plaatmaterialen gebruikt. Het plaatmateriaal wordt als basismateriaal beschouwd. Om uit papier,
leer, textiel of karton zeer veel dezelfde vormen te halen worden ook stansmachines toegepast. Door
bepaalde stempels te gebruiken kunnen de overgebleven metalen platen onder een bepaalde hoek
worden geplaatst.
Is het product dat uit de plaat wordt gestanst het product dat gebruikt moet worden? Dan wordt het
stansen genoemd. Is de overblijvende plaat het product, dan wordt het ponsen genoemd. Je kunt
door gebruik te maken van stempels een reliëf aan een product aanbrengen. De stempels die voor
het stansen van een metaal worden gebruikt zijn van hard staal (snel staal) gemaakt. Wanneer er
gebruik wordt gemaakt van een boven- en onder stempel moeten deze goed op elkaar aansluiten.
Wanneer ze eenmaal gemaakt zijn door de stempelmaker en gemonteerd zijn, kunnen er soms wel
duizenden producten gestanst worden. Wanneer alle bestelde producten klaar zijn, kunnen de
stempels bewaard worden voor een latere bestelling.
De stempels
Wanneer er producten uit een dunne metalen plaat moeten worden gestanst, wordt er gebruik
gemaakt van een of meerdere stempels. Het maken van stempels is echt vakwerk. De
werkzaamheden worden verricht door gereedschapsmakers of stempelmakers. De stempels worden
vervaardigd door gebruik te maken van verspanende technieken. Hier kan frezen, boren of draaien
voor worden gebruikt. Ook worden de verschillende onderdelen van de stempels door lassen en
bepaalde schroefverbindingen aan elkaar vastgemaakt. Omdat we bij het stansen gebruik maken van
een boven- en onder stempel moeten deze perfect op elkaar aansluiten. Zou dat niet het geval zijn
en de stansmachine wordt in werking gezet, dan zouden de stempels op elkaar kunnen komen en
stuk gaan. In een bedrijf waar producten worden gestanst, is meestal ook een stempelmakerij
aanwezig. Omdat er regelmatig dezelfde producten worden gemaakt, is het verstandig om de
stempels te bewaren voor een volgende serie producten. Omdat het maken van stempels
specialistisch werk is, is het kostbaar. Het plaatmateriaal waar het product uit wordt gestanst, wordt
bijna altijd op een rol in de stansmachine gevoerd. De rol plaatmateriaal zal automatisch afrollen. Er
kunnen ook meerdere verschillende vormen door een stansmachine gelijk gestanst worden. Hiervoor
worden dan meerdere verschillende vormen stempels in de stansmachine geplaatst.
Zijn er veel producten van een bepaalde vorm van karton of textiel en dergelijke nodig, dan wordt er
ook gebruik gemaakt van stansmachines. Om stempels te maken is het noodzakelijk dat er veel
producten moeten worden gestanst om uit de kosten te kunnen komen.
Veiligheid tijdens het stansen
In het verleden zijn er bij het stansen in een bedrijf veel ongelukken gebeurd. Dat gebeurde, omdat
er bij het stansen de stempels op en neer bewegen en de beveiliging niet in orde was. Dat is nu
allemaal beter geregeld. Nu is het haast onmogelijk om met je handen tussen de stempels te komen
als de stansmachine in werking is. De machines worden ook regelmatig gecontroleerd op de
veiligheid. Is de stansmachine niet goed beveiligd dan mag er niet mee worden gewerkt.
Bron: Marcol